Emotionele componenten met zakelijke behoeften in evenwicht brengen binnen familiebedrijven. Het belang van het 3 -cirkelmodel van het familiebedrijf.
Als coach begrijp ik de specifieke uitdagingen waar familiebedrijven mee te kampen hebben en kan ik hen bijstaan bij het ontwikkelen van een strategie voor duurzame groei, en stimuleer ik op vlak van persoonlijke en zakelijke ontwikkeling.
Als neutrale derde partij help ik om emotionele componenten in evenwicht te brengen met zakelijke behoeften, zodat zowel het bedrijf als de familie kunnen floreren.
Zelf heb ik tijdens mijn uitgebreide carrière binnen verschillende familiebedrijven in de rol van externe manager als deze van actieve externe aandeelhouder gestaan, wat mij een unieke combinatie van kennis, ervaring en inzichten heeft bijgebracht.
Vandaag licht ik graag het 3 cirkelmodel van het familiebedrijf toe en hoe dit kan helpen om de verschillende belangen beter te begrijpen, alsook de verschillende rollen binnen het familiebedrijf.
Het 3-cirkelmodel van het familiebedrijf
Het 3-cirkelmodel is een krachtig concept dat de complexe dynamiek binnen een familiebedrijf helpt te begrijpen. Het model, ontwikkeld door Renato Tagiuri en John Davis, verdeelt een familiebedrijf in drie overlappende cirkels: Eigendom, Familie en Bedrijf.
Elke cirkel vertegenwoordigt een afzonderlijk maar nauw verweven systeem, en elk systeem heeft zijn eigen belangen en doelstellingen. Deze drie systemen kunnen elkaar versterken, maar ze kunnen ook spanningen veroorzaken wanneer de belangen uiteenlopen.
Eigendom
De eigenaars zijn degenen die de aandelen in handen hebben en vaak de strategische richting van het bedrijf bepalen. Hun belangen richten zich op return on investment (ROI), waarde creatie en waardevermeerdering. Zij willen dat het bedrijf niet alleen winstgevend is, maar ook op de lange termijn waarde blijft genereren. Dit vereist een gezonde balans tussen risico en rendement, en eigenaars zijn vaak gefocust op de financiële gezondheid van het bedrijf. Ze hebben er belang bij dat de onderneming professioneel en efficiënt wordt geleid, maar hun betrokkenheid varieert. Soms zijn eigenaars actief betrokken bij het management, terwijl ze in andere gevallen alleen strategische beslissingen nemen en verder op afstand blijven.
Familie
De familie is een bijzondere groep binnen een familiebedrijf, want familieleden hebben niet alleen een persoonlijke band met elkaar, maar ook met het bedrijf. De belangen binnen de familie zijn vaak gericht op harmonie, gelijkheid en eenheid. De familie wil de onderlinge relaties in stand houden en mogelijke conflicten vermijden, omdat deze de familiedynamiek kunnen verstoren en het bedrijf kunnen beïnvloeden. Er is vaak een sterke wens om het bedrijf als een erfenis door te geven aan de volgende generaties, wat leidt tot de nadruk op continuïteit. Echter, familiebelangen kunnen op gespannen voet staan met zakelijke belangen, vooral wanneer er meningsverschillen ontstaan over de bedrijfsvoering of de verdeling van winsten.
Bedrijf
Het bedrijf zelf is de operationele kern van het familiebedrijf. De belangen hier zijn gericht op winstgevendheid, productiviteit en zakelijke groei. Medewerkers, management en externe stakeholders willen dat het bedrijf goed functioneert, marktconcurrentie kan weerstaan en innovatief is. Het bedrijf moet professioneel geleid worden, en soms kan het zakelijke belang — zoals het ontslaan van inefficiënte familieleden of het nemen van harde zakelijke beslissingen — botsen met de belangen van de familie of eigenaars.
Wederzijdse beïnvloeding van familie en bedrijf
De familie en het bedrijf beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Als de familie in harmonie is, kan dit leiden tot een positieve werksfeer binnen het bedrijf, meer stabiliteit en een gezamenlijke visie. Echter, als er spanningen of conflicten zijn binnen de familie, bijvoorbeeld over de opvolging of de verdeling van winsten, kan dit schadelijk zijn voor het bedrijf. Familieleden kunnen onbewust zakelijke beslissingen beïnvloeden, bijvoorbeeld door minder gekwalificeerde familieleden op belangrijke posities te plaatsen of door winst boven langetermijninvesteringen te verkiezen om aan familie-eisen te voldoen.
Aan de andere kant kan het bedrijf ook een grote impact hebben op de familie. Succesvolle familiebedrijven kunnen trots en samenhorigheid binnen de familie bevorderen, terwijl een falend bedrijf juist voor verdeeldheid kan zorgen. Bovendien kan de druk van het leiden van een familiebedrijf leiden tot spanningen binnen de familie, vooral als het bedrijf voor grote zakelijke uitdagingen staat.
Rollen binnen het familiebedrijf en mogelijke belangenconflicten
Binnen een familiebedrijf kunnen verschillende rollen bestaan, elk met hun eigen verantwoordelijkheden en potentiële conflicten:
Familielid
Een familielid dat geen directe rol heeft in het bedrijf, maar wel betrokken is door bloedbanden of emoties. Dit kan leiden tot spanningen als zij voelen dat zij geen invloed hebben, terwijl zij wel verwachten deel te zijn van belangrijke familie- en zakelijke beslissingen.
Medewerker en manager
Wanneer een familielid ook in het bedrijf werkt, ontstaan er mogelijk spanningen tussen zakelijke en familiale verplichtingen. Hun prestatie wordt mogelijk minder objectief beoordeeld en er kunnen conflicten ontstaan tussen zakelijke efficiëntie en familiale loyaliteit.
Externe aandeelhouder
Deze aandeelhouders hebben geen familieband met de eigenaren, maar zijn betrokken vanwege hun financiële investeringen. Hun focus ligt op de winstgevendheid en het rendement van hun investering. Conflicten kunnen ontstaan wanneer externe aandeelhouders zakelijk strakkere beslissingen willen nemen die in strijd zijn met familiale belangen, zoals kostenbesparingen of herstructureringen.
Familiale aandeelhouder
Dit zijn familieleden die aandelen hebben, maar mogelijk niet actief betrokken zijn in het bedrijf. Ze verwachten vaak dat hun investering rendeert, maar kunnen tegelijkertijd belangen hebben in het behoud van de familie-eenheid. Ze kunnen bijvoorbeeld voor continuïteit en stabiliteit pleiten, ook wanneer dat zakelijk gezien minder voordelig is.
Actief familielid zonder aandelen
Deze rol kan tot frustratie leiden, vooral als iemand wel werkzaam is in het bedrijf, maar geen eigendom heeft. Zij voelen zich misschien niet gewaardeerd of onvoldoende gecompenseerd voor hun inspanningen, wat spanningen kan veroorzaken.
Actieve externe aandeelhouder
Dit zijn niet-familieleden die zowel aandelen in het bedrijf hebben als actief deelnemen aan het management. Deze positie kan leiden tot belangenconflicten, omdat zij zowel zakelijk als financieel betrokken zijn en mogelijk andere prioriteiten hebben dan de familie, zoals meer focus op winst in plaats van familiale harmonie.
Actieve familiale aandeelhouder
Dit zijn familieleden die zowel eigenaar zijn als actief deelnemen aan de bedrijfsvoering. Hun uitdaging ligt in het balanceren van de zakelijke vereisten en het behoud van familieharmonie. Ze kunnen in een spagaat komen tussen zakelijke beslissingen en persoonlijke loyaliteiten binnen de familie.
Belangenconflicten en valkuilen
Elke rol brengt specifieke belangen met zich mee, en wanneer deze belangen niet goed worden afgestemd, ontstaan conflicten. Bijvoorbeeld:
Familieleden die zich buitengesloten voelen bij zakelijke beslissingenkunnen spanningen veroorzaken binnen de familie.
Externe aandeelhouders kunnen meer zakelijke discipline eisen, wat kan botsen met de wensen van de familie om loyaal te blijven aan familieleden die in het bedrijf werken, ook al zijn ze minder productief.
Managers die familie zijn, hebben vaak moeite met het handhaven van professionele normen ten opzichte van andere familieleden, vooral als er persoonlijke relaties in het spel zijn.
Het 3-cirkelmodel maakt duidelijk hoe de systemen van familie, eigendom en bedrijf elkaar beïnvloeden in een familiebedrijf. Het samenspel van belangen — zakelijk, familiaal en financieel — maakt een familiebedrijf bijzonder, maar ook complex. Conflicten kunnen snel ontstaan wanneer de belangen niet goed worden afgestemd, wat het belang van open communicatie, heldere structuren en professionele governance benadrukt. Succesvolle familiebedrijven weten deze belangen in balans te houden en begrijpen hoe ze elkaar kunnen versterken zonder dat er onnodige conflicten ontstaan.
Wil je met je familiebedrijf verder evolueren op een constructieve manier, belangenconflicten vermijden of oplossen, stap vandaag in de actie en neem contact met michel@integrid.be